Demokrasi ve Atılım (DEVA) Partisi İstanbul Milletvekili Evrim Rızvanoğlu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’ye, “Asbest yıkıntı atıklardan ayrıştırıldı mı? Havaya ve suya karışması riskine dair nasıl önlemler alındı? Deprem bölgesine asbest bertaraf tesisi kurulacak mı? Atıklar neden rastgele bırakıldı” diye sordu.
DEVA Parti İstanbul Milletvekili Evrim Rızvanoğlu, deprem bölgesinde enkaz kaldırma çalışmalarındaki asbest tehlikesini TBMM gündemine taşıdı. Rızvanoğlu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’nin yanıtlaması istemiyle Meclis Başkanlığı’na verdiği yazılı soru önergesinde, şunları kaydetti:
“DSÖ TARAFINDAN ‘KESİN KANSEROJEN’ SINIFLANDIRMASINA DAHİL EDİLEN ASBESTE KISA MARUZİYET BİLE BÜYÜK SAĞLIK RİSKİ OLUŞTURUYOR”
Rızvanoğlu, önergenin gerekçesinde şu ifadelere yer verdi:
“Dünya Sağlık Örgütü tarafından ‘kesin kanserojen’ sınıflandırmasına dahil edilen asbeste kısa dönemli bir maruziyet bile büyük bir sağlık riski oluşturmaktadır. Asbestli atıkların toprak ve suya karışması insan ve çevre sağlığı için tehlikelidir. Yaşanan deprem felaketi sonrasında yıkılan ve yıkılmak zorunda olan binalardaki asbest oranı bölgede yaşayan ve çalışan vatandaşlarımıza kısa ve uzun vadeli sağlık sorunları doğurma ihtimali bulunmaktadır.”
“DEPREMLER SONUCUNDA ORTAYA ÇIKAN ASBEST MİKTARI NE KADARDIR”
Rızvanoğlu, Özhaseki’den şu soruların yanıtını istedi:
“Bakanlığınızın incelemelerine göre 6 Şubat 2023 tarihli depremler sonucunda ortaya çıkan asbestli atık miktarı ne kadardır? 18.03.2004 tarihli ve 25406 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'nin, İkinci Bölümü’nün, 7. Maddesinin, ‘h’ bendine göre afetlerde kurulması gereken ‘Kriz Masaları’ kuruldu mu? Deprem Bölgesini kapsayan 11 ilimiz için ‘İl Afet Atık Yönetim Planları’nda öngörülen afet atığı kaldırma ve dökme yerleri, geçici depolama, tehlikeli atık bertarafı mahallerine dair öngörüler ile mevcut pratikler uyumlu mudur? Yıkıntı atıkları kaldırılmaya başlanmadan önce atıkların envanteri çıkarıldı mı ve kimyasal miktarları ile ilgili gerekli ölçümler yapıldı mı? Yıkıntı atıkları kaldırılmaya başlanmadan önce, asbest riski detaylı analiz edildi mi? 25.01.2013 tarihli ve 28539 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmeliğine göre diğer yıkıntı atıklarından ayrıştırılması gereken asbest ayrıştırıldı mı?
“DEPREM BÖLGESİNE ASBEST BERTARAF TESİSİ KURULACAK MIDIR”
Yıkıntı atıkları kaldırılırken gerek depremzede vatandaşlarımız gerekse de yüklenici firma çalışanları gerekse de bölgede asayişi sağlamak için görevlendirilen kolluk kuvvetleri adına, asbestin havaya ve suya karışması riskine dair maruziyeti en aza indirgemek için nasıl önlemler alındı? Enkaz kaldırma ve atık yönetimi süreçlerinde çalışanların asbest liflerinden korunması için FFP3 maske, tulum ve iş eldiveni kullanımı sağlandı mı? Gerekli denetimler yapıldı mı? Taşeron şirketlerin asbest bertarafı konusunda yeterliliği var mıdır? Asbest içeren yıkıntılar nasıl bir alanda depolanmaktadır? Deprem bölgesindeki enkaz çalışmalarından alınan numunelerde varlığı kanıtlanan asbestin bertarafı için mevcut tesislerin gömü ve bertaraf kapasitesi yeterli midir? Deprem bölgesine asbest bertaraf tesisi kurulacak mıdır?
“İÇİNDE ASBEST BULUNMA İHTİMALİ OLAN ATIKLAR NEDEN DEPREMZEDELERİN BARINMA ALANLARINA BIRAKILDI”
İçinde asbest bulunma ihtimali olan yıkıntı atıkları neden rastgele bir şekilde doğaya ve depremzede vatandaşlarımızın barınmaya çalıştıkları alanların yakınına bırakılmıştır? Deprem sonrasında, asbest içeren malzemelerin yeraltı sularına sızması veya kirlenmesi gibi acil durum senaryolarına karşı alınan tedbirler nelerdir? Asbestin yeraltı suyu sistemlerine uzun vadeli etkilerini değerlendirmek için araştırma ve izleme çalışmaları yapılmakta mıdır? Yeraltı suyu kaynaklarını korumak ve olası tehlikelere karşı önlem almak için ilgili kurumlarla işbirliği yapılmakta mıdır? Deprem bölgesinde ilerleyen dönemde yıkılması planlanan binalardaki muhtemel asbestin ayrıştırılması, bertarafı ve depolanması için atık yönetim sürecine dair nasıl bir planlama yapılmıştır?
“ÇEVRESEL VE SAĞLIK ETKİLERİNİ DEĞERLENDİRMEK İÇİN SÜREKLİ SAĞLIK TAKİBİ ARAŞTIRMA YAPILMAKTA MIDIR”
Depremden etkilenen bölgelerde asbeste maruz kalmanın uzun vadeli çevresel ve sağlık etkilerini değerlendirmek için sürekli sağlık takibi araştırma yapılmakta mıdır? Süreç ile ilgili bilime ve tekniğe uygun olarak yapılması gerekenler hakkında meslek odaları ve bilim insanları ile sürekli istişare süreci işletilmekte midir? Bölgede yaşayan vatandaşlarımız, enkaz çalışması sürecinde bulunanlar ve yenileme çalışmaları için bölgede bulunan vatandaşlarımız da dahil olmak üzere genel kamuoyunda asbestin tehlikeleri, uygun taşıma teknikleri ve imha prosedürleri gibi önemli bilgiler hakkında farkındalık yaratmak için ne gibi çalışmalar yapılmaktadır?”