Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, CHP Bursa Milletvekili Kayıhan Pala’nın deprem bölgesindeki enkaz kaldırma çalışmalarına ilişkin soru önergesine verdiği yanıtta; “Alanda asbest ölçümüne dair çalışmalar yapılmış olup, tespiti halinde asbestli malzeme bertaraf edilecektir. Geçici döküm alanlarında tozumayı engellemek üzere toz bastırma sistemleri, su püskürtme işlemleri yapılmakta ve güvenlik amaçlı tel çit teşkili tamamlanmıştır” dedi. Pala, Bakan Özhaseki'nin yanıtının "yetersiz ve ilgisiz" olduğunu ifade ederek, "Bakanlık, deprem bölgesinde kurulması gereken kriz merkezleri ve afet atıkları ile ilgili sorularımızı maalesef yanıtsız bırakmıştır" dedi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, CHP Bursa Milletvekili Kayıhan Pala’nın Kahramanmaraşlı depremler sonrasında enkaz kaldırma çalışmaları kapsamında deprem bölgesinde atık yönetim planına göre neler yapıldığına ilişkin soru önergesine yanıt verdi.
Özhaseki, enkazların kaldırılması ve atıkların taşınmasına ilişkin, “Bakanlığımızca, yıkıntı atıklarının yönetiminin sağlandığı alanların tespitinde; Üniversitelerin Çevre, Jeoloji, İnşaat, Maden ve Harita Mühendisliği bölümü öğretim üyelerinden oluşan akademik komisyon ve ilgili kurumlar ile koordinasyon içerisinde saha ve yerinde inceleme çalışmaları yürütülmüştür. Bu alanlar belirlenirken, sahanın topoğrafyası ve jeolojisi dikkate alınmakta, tarım amaçlı kullanılan arazilerde, içme, sulama ve kullanma suları rezervuarlarında, taşkın riskinin yüksek olduğu yerlerde, yağmur sularının akışını engelleyecek vadilerde veya dere yataklarında, heyelan, çığ ve erozyon bölgelerinde, sulak alanlarda ve korunan alanlarda döküm sahası teşkil edilmemesine dikkat edilmektedir” dedi.
Asbest tehlikesine ilişkin soruya Özhaseki, “Geçici döküm alanlarında yıkıntı atıklarından kaynaklı asbest yönetimine dair Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile koordineli çalışmalar yürütülmektedir. Alanda asbest ölçümüne dair çalışmalar yapılmış olup, tespiti halinde asbestli malzeme bertaraf edilecektir. Halihazırda yıkılmış binalardan kaynaklı yıkıntı atıkları arama ve kurtarma çalışmaları ile delil toplama vb. yasal süreçlerinin tamamlandığı bölgelerde çevresel risk oluşturmayacak şekilde yıkıntı atıklarının Valilikçe belirlenen geçici döküm alanlarına taşınması işlemleri başlatılmıştır. Geçici döküm alanlarında tozumayı engellemek üzere toz bastırma sistemleri, su püskürtme işlemleri yapılmakta ve güvenlik amaçlı tel çit teşkili tamamlanmıştır. Bu alanlarda ayırma ve tasnif işlemleri gerçekleştirilirken gerekli çevresel ve güvenlik tedbirleri alınmaktadır” yanıtını verdi.
Özhaseki, kimyasal, tıbbi atıklara ilişkin ise “Atık yağ, pestisit, boya, petrol ve türevi atıklar, tıbbi ilaçlar gibi tehlikeli atıkların, belirlenen alanlarda ayrılması ve çevre lisanslı tesislere gönderilerek bertaraf edilmesi sağlanmaktadır. Beton, tuğla, alçı vb. içerikli atıkların mobil veya sabit kırıcılar ile parçalama, boyut küçültme işlemleri tamamlanarak mümkün mertebe kaldırım, yürüyüş yolları gibi alanların yapımında veya dolgu malzemesi olmak üzere kullanılması sağlanacaktır. Geri kazanımı mümkün olmayan atıkların valilikçe belirlenen döküm alanlarında uygun olarak bertaraf edilmesi sağlanacaktır” dedi.
“YANITLAR YETERSİZ VE EKSİK”
CHP'li Pala, Özhaseki'nin yanıtların yetersiz ve eksik olduğunu belirterek, "Verilen yanıtta, Bakanlığın 'Afet bölgesinde enkazın kaldırılmasına yönelik koordinasyon'dan sorumlu olduğu bildiriliyor ve Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’nin 44. maddesine vurgu yapılıyor. Ancak yıkıntı atıklarının yönetiminin nasıl sağlandığına ilişkin hiçbir somut bilgi veya veri yer almıyor. Bakanlık, deprem bölgesinde kurulması gereken kriz merkezleri ve afet atıkları ile ilgili sorularımızı maalesef yanıtsız bırakmıştır" dedi.
Pala, "Bakanlığın yanıtında yer alan 'Geçici döküm alanlarında tozumayı engellemek üzere toz bastırma sistemleri, su püskürtme işlemleri yapılmakta ve güvenlik amaçlı tel çit teşkili tamamlanmıştır' ve 'Atık yağ, pestisit, boya, petrol ve türevi atıklar, tıbbi ilaçlar gibi tehlikeli atıkların, belirlenen alanlarda ayrılması ve çevre lisanslı tesislere gönderilerek bertaraf edilmesi sağlanmaktadır' açıklamaları ise deprem bölgesindeki gözlemlerle, TTB ve TMMOB raporlarıyla ve bağımsız medya organlarında yer alan haberlerle örtüşmüyor, çelişki içeriyor" eleştirisini yaptı.
"ATIKLARIN GÜVENLİ BİR ŞEKİLDE YÖNELTİLMESİNİ SAĞLAYACAK KAPSAMLI PLANLAR VAR MIDIR?"
CHP'li Pala'nın Bakan Özhaseki'ye yönelttiği sorular şöyleydi:
"Atıkların, ciddi bir çevre ve sağlık riski oluşturabilecek şekilde uygunsuz şekilde bertaraf edildiğine dair endişeler dikkati çekmektedir. Bu konuda deprem anından itibaren bölgede atik yönetim planına göre neler yapılmıştır? Bakanlığın deprem sonrasında afet atik yönetiminin birinci öncelik olması ve atıkların güvenli bir şekilde yönetilmesini sağlayacak kapsamlı planlar var mıdır?
Bilindiği gibi Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'ne göre yıkıntı atıkları içindeki asbest, boya, florasan, civa, asit ve benzeri tehlikeli atıkların diğer atıklardan ayrı olarak toplanması gerekmektedir (Madde 22). Deprem sonrası yıkıntı atıkları ile ilgili yürütülen çalışmalarda "asbest, boya, florasan, civa, asit ve benzeri tehlikeli atıklar" ayrı toplanabilmiş midir? Bu amaçla hangi çalışmalar yürütülmüştür, bu amaçla kaç personel görevlendirilmiştir?
Yürütmesi Bakanlığın yetkisinde olan mezkûr Yönetmeliğin ‘Doğal Afet Atıklarının Yönetimi' başlıklı 44.maddesinde ‘Basta deprem olmak üzere doğal afetler sonucunda oluşan yıkıntı atıklarının yönetiminden, mahallin en büyük mülki amirinin başkanlığında oluşturulacak Kriz Merkezi sorumludur. Merkez, olası bir doğal afet durumunda oluşabilecek atık miktarı, bunların kaldırılması ve taşınmasa için gerekli araç-gereç ve ekipman ile bu atıkların depolanacağı uygun alanlar bu Yönetmelikte belirtilen esaslara göre önceden tespit eder ve gereken hazırlıkları yapar. Çalışmalar hakkında Bakanlığa düzenli olarak bilgi verilir. Mevcut taşıyıcı firmalar ile depolama ve geri kazanım tesisleri Kriz Merkezleri ile uyumlu çalışırlar. Doğal afetler sonucunda oluşan yıkıntı atıklarının taşınması ve depolanması faaliyetleri Kriz Merkezi tarafından yapılan planlamalar doğrultusunda, ilgili belediyenin sorumluluğunda belediye veya belediyenin yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar tarafından yürütülür’ denilmektedir. Bu kapsamda deprem bölgesinde kriz merkezleri kurulmuş mudur? Bu merkezler afet atıklar ile ilgili hangi çalışmaları yürütmüştür?"