Emeklilikte Yaşa Takılanlar EYT düzenlenmesini dört gözle bekliyor. Daha önce aralık ayında Meclis’e gelip ocak ayında yasalaşması beklenen düzenlemenin 2023’e kaldığını duyurdu. Buna göre, düzenleme ocak ayında Meclis’te görüşülmeye başlanacak.
YAŞ KRİTERİ GÜNDEMDE
Son dönemde EYT’de yaş kriteri gündemde. Kadınlarda 46, erkeklerde ise 48 yaş sınırı konuşuluyor. Ancak bu konu hakkında henüz net bir açıklama yapılmadı. Net bilgi düzenlemenin Meclis’e gelmesiyle ortaya çıkacak.
İLK ETAPTA KAÇ KİŞİ EMEKLİ OLACAK?
Düzenlemenin yasalaşmasıyla ilk etapta kaç kişinin de emekli olacağı merak edilenler arasında. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, konu hakkında geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada sayının 2 milyonu bulabileceğini söylemişti. Emeklilik sisteminde prim gün sayısı, yıl ve yaş olmak üzere üç kriterin olduğunu anımsatan Bakan Bilgin, “Diğer iki şartı doldurup yaşı bekleyenler var. ‘Hiç yaş şartı olmasaydı bugün kaç kişi emekli olabilir’ diye baktık. Bunların sayısı aydan aya değişiyor. Haziran rakamları 1,5 milyonun biraz üzerindeydi. Yarın bu sayı 1,6 milyon, 1,7 milyon veya aralık sonu itibarıyla da tahmin ediyorum Meclis’ten kanun çıkarken bakılacak 2 milyon civarında olabilir veya değişebilir. Biz bunları dikkate alan bir çalışma yapıyoruz. Yani şu an iki şartı doldurup emekli olabileceklerin sayısı 1,6 milyon civarında. Yarın biraz daha artabilir” demişti.
4 SORUDA EYT SORUNU
1- Emeklilikte Yaşa Takılanlar (Eyt)sorunu nasıl ortaya çıktı ve daha önce emeklilik şartları nasıldı?
1999 yılında yürürlükte olan 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa 4447 sayılı Kanunla eklenen geçici 81’inci maddenin (B) bendi ile 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanların emekliliği hak etme koşulları değiştirildi. Bu tarihten sonra emekliliğe hak kazanmak için sigortalılık süresi ve prim gün sayısının yanında, yaş koşulu da aranmaya başlandı.
Değişiklikten önce, emekliliğe hak kazanabilmek için sigortalılık süresi ve prim gün sayısındaki koşulların karşılanması yetiyordu. Değişiklik öncesinde kadınlarda 20, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün koşulunu yerine getirenler emekli olabiliyordu.
2- 1999’daki değişiklik emeklilik koşullarını nasıl etkiledi?
1 Temmuz 1994’te ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlayan 1 Ocak 1972 doğumlu erkek işçi, çalışmaya başladığı dönemde yürürlükteki 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre 25 yıl sigortalılık süresini ve 5000 prim gününü tamamladığında emekli olabiliyordu. Yani bu işçi 25 yıllık sigortalılık süresini tamamladığı 1 Temmuz 2019’da 5000 prim günü varsa yaş koşulu aranmadığı için 47 yaşında emekli olabilecekti.
1999’daki değişikliğin ardından aynı işçi, çalışmaya ilk defa 1 Temmuz 1994’te başladığı için 25 yıl sigortalılık süresi, 55 yaş ve 5750 gün prim ödeme koşulunu yerine getirdiğinde emekli olabilme hakkı kazanabilir duruma geldi. Yani kanun değişikliği ile bu işçinin emekliliği 8 yıl ötelendiği gibi 750 gün de fazladan prim ödemesi istendi.
3- Mevcut koşullarda nasıl emekli olunuyor?
1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortaları ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltilirken, prim ödeme gün sayısı işçilerde (SSK) 7200, esnaf ve çiftçilerde (Bağ-Kur) ise 9000’e çıkartıldı. Kanun yürürlüğe girdiğinde kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı kademeli olarak yükselmekte ve 2048 yılında kadın ve erkek sigortalı ayrımı yapılmadan 65 yaşa yükselecek.
Örneğin ilk defa çalışmaya Ağustos 2022’de başlayacak bir kişi, hiç ara vermeden 7200 gün çalışması halinde prim koşulunu Ağustos 2042’de yerine getirecek. Ağustos 2042’de prim koşulunu yerine getiren erkek sigortalı 64 yaşında, kadın sigortalı ise 62 yaşında emekli olacak.
4- Eyt’liler ne istiyor, sorun yaşayan kaç kişi?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar, emeklilik koşullarında 1999’da yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulanmasına son verilmesini, yaş şartı aranmadan, sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlayıp emekli olmayı talep ediyor.
Nisan 2022 itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) kayıtlı 4/a (SSK) kapsamında 16 milyon 406 bin, 4/b (Bağ-Kur) kapsamında 3 milyon 32 bin sigortalı bulunuyor.
Tahminlere göre, 4/a ve 4/b olmak üzere toplam 19 milyon 726 bin sigortalıdan yaklaşık 5-6 milyonu EYT sorunu yaşıyor.
