Lübnan’ın Suriye mülteci krizi sorununu paylaştığı bazı komşu ülkeler de, özellikle Dışişleri Bakanı’nın temsilcisi aracılığıyla Türkiye, büyükelçileri aracılığıyla Rusya, Çin, Katar ve Avusturya gibi bu dosyadan endişe duyan diğer bazı ülkeler de vardı. Türkiye, Suriye’de daha önce üç kez düzenlenen sığınmacı konferanslarına katılmamıştı ancak yeni gelişmelerle birlikte konferansta yerini aldı. Lübnan’ın sığınmacılarla ilgili yürüttüğü faaliyetler Demokrat Parti’nin Lübnan ziyareti ile Türkiye’nin gündemine gelmişti.
Toplantı FPM lideri Gebran Bassil’in konuşmasıyla başladı. Bassil konuşma sırasında FPM’nin, her iki tarafın da mağdur olduğu gerekçesiyle, mültecilerin ülkede misafir olarak kalma veya ülkelerine dönmelerine haklarınından feragat etmeme kararı aldıklarının ve bu duruma karşı olduklarının altını çizdi. “Kimseyi geride bırakmayın” sloganının sadece Birleşmiş Milletler’de atılmak için yeterli olmadığını, hem mültecilerin dönüşünü desteklemek hem de ev sahibi ülkenin yükünü taşımak için uygulanması gerektiğine işaret etti. Ayrıca Lübnan’ın vatandaşlığa alınan bir ülke olamayacağına işaret etti, bu nedenle Özgür Vatansever Hareket 2021’de 2011 doğumlu vatansız kişilere Lübnan vatandaşlığı verilmeyeceğini öngören bir yasa tasarısı önerdi.
SESSİZ ÇOĞUNLUK ÜZERİNDE GÜÇLÜ BİR BASKI VAR
Ardından Bakan Szijjàrtó çok önemli bir müdahalede bulunarak mültecilerin yerinden edilmesinin yönetilmemesi, bunun yerine tamamen durdurulması gerektiğini söyledi. “Yerinden edilme, ev sahibi ülke ve kaynakları için ciddi bir kayıp ama ne yazık ki yerinden edilmeyi önleyecek politikaları devreye sokan Avrupa ve bu nedenle sessiz çoğunluk üzerinde güçlü bir baskı var.” Ayrıca Macaristan’da göçmen karşıtı bir yaklaşım olduğunu ve bunun istikrarsızlığın en baskılayıcı faktörlerinden biri olarak görüldüğünü söyledi; Avrupa Birliği ve Brüksel’deki demokratlar bu nedenle kendilerini tavsiye ve konferans vermekle sınırlamak yerine bu bağlamda büyük bir sorumluluğa sahipler” dedi. Bu politika nedeniyle başka bir ülkeye göç etmek isterken hayatını tehlikeye atarak hayatını kaybeden çok sayıda insan olduğuna da dikkat çekti; artan bir uygulama haline gelen insan kaçakçılığına karışan insanlar da var.
LÜBNAN VE TÜRKİYE MÜLTECİ KRİZİNDEN BÜYÜK ZARAR GÖRDÜ
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nu temsilen Göçmenlik Genel Müdür Yardımcısı Fahri Türki Oba söz alarak hem Lübnan’ın hem de Türkiye’nin Suriyeli mülteci krizinden büyük zarar gördüğünü ve bunların en çok Lübnan’a ev sahipliği yaptığını söyledi. Aynı şekilde Türkiye’de de “Geçici Koruma” statüsünde olan milyonlarca insanın olduğunu belirtti. Krizin Türkiye’deki insanların geçim kaynaklarını etkilediğini ve ek zorluklar ve baskılar getiren Covid-19 pandemisine ek olarak uluslararası toplumu da ülkeyi daha fazla yük/külfet altında bırakmadan onları desteklemeye çağırdıklarını, geri dönüşün uluslararası yasalara uygun olması gerektiğini, diğer yandan mültecilerin geri dönüşünün uluslararası toplum, özellikle de diğer krizlere yoğunlaşan bağışçı ülkeler, özellikle Afgan ve Ukrayna krizleri üzerindeki baskıyı azaltması için gerekli önlemlerin alınması gerektiğini vurguladı.
MÜLTECİ KRİZİNDE YEREL YÖNETİMLERİN KARŞILAŞTIĞI ZORLUKLAR
İlk oturumda Kamu Güvenliği Genel Müdürü Tümgeneral Abbas İbrahim adına Yarbay Elie Aoun, Suriyeli mülteci krizinin Lübnan’daki güvenlik ve sosyal istikrar üzerindeki yansımaları hakkında konuştu. İkinci oturumda milletvekili George Atallah ve parlamento işlerinde uzman avukat Joseph Helou, Suriyeli mülteciler sorununa ilişkin yasal çerçeveyi anlattı.
Üçüncü oturumda ise, Suriyeli mülteci krizine müdahalede belediyelerin karşılaştığı zorluklara odaklanıldı ve bu oturumda Hadath Belediye Başkanı Keserwan Belediyeler Birliği Başkanı George Aoun söz aldı.
MÜLTECİ KRİZİNİN EKONOMİK VE MALİ YÜKÜ
Dördüncü oturumda, Sosyal İşler Bakanı Danışmanı Sayın Raymond Tarabay, Bayan Nancy Saab ve Lübnan ve Yakın Doğu’da sürdürülebilir politikalar için “Omega” grubu araştırmacısı Bayan Mariette Melhem, Suriyeli mülteci krizinin Lübnan’a olan ekonomik ve mali yükü konusuna değindi.
Konferans, Sosyal İşler Bakanı Dr. Hector Hajjar’ın, yerinden edilmiş kişilerin gönüllü bir şekilde geri dönüşü için başlattığı girişimlere dayalı olarak mültecilerin geri dönüşü konusundaki deneyimlerini anlatan bir konuşmasıyla kapandı. Yerinden Edilenler Bakanı Ekselansları Essam Sharaf Al-Din’in kapanış oturumuna katılması ve bir konuşma yapması planlandı, ancak kişisel nedenlerden dolayı katılamadı, bu nedenle sorumlu Sayın Talal Ahmed Nabhan onun adına katılımda bulundu.
GÜVENLİ GERİ DÖNÜŞÜN FORMÜLÜ
Özgür Yurtseverlik Hareketi’nin Suriyeli mülteci krizine ilişkin düzenlediği konferansın sonunda ve dosyayı çeşitli açılardan ele aldıktan sonra, sorunun hukuki çerçevesi düzeyinde, güvenlik, istikrar ve ekonomiye yansımaları, bu krizin ekonomik üzerindeki ağırlığı, Lübnan’ın mali ve sosyal durumunun yanı sıra Lübnan belediyelerinin mevcut durumuna getirilen zorluklar ve Suriyeli mültecilerin ülkelerine güvenli bir şekilde geri dönüşünü garanti eden bir çözüm için kapsamlı bir ulusal çerçeve arayışının ardından, Lübnanlıların haklarını korurken, Özgür Vatanseverlik Hareketi aşağıdaki gibi ayrıntılı bir dizi öneri sundu:
1. Aşağıdaki yasaların uygulanması
* İş Hukuku (Lübnanlı olmayanların haksız rekabetini kınayan).
* Belediyeleri düzenleyen yasa (böylece belediye, seçmenlerin gayrimenkul ve arazi kiralarındaki bireysel çıkarlarını değil, Lübnan vatandaşlarının en yüksek çıkarlarını korumak için yetkisini çevresi çerçevesinde kullanır).
* 17. maddesinde “kamu güvenliği genel müdürünün, kamu güvenliği ve güvenliğine tehdit oluşturdukları bazı istisnai durumlarda yabancıların sınır dışı edilmesi lehine kararlar alma yetkisinden” bahseden, yabancıların Lübnan’a giriş ve kalışlarını ve çıkışlarını düzenleyen yasa, ve “Lübnan topraklarına yasadışı yollardan giren yabancıların bir ay ile üç yıl arasında hapis cezası, para cezası ve Lübnan’dan atılmalarıyla cezalandırılmasını” öngören 32. Madde
* Lübnan topraklarına giren Suriye vatandaşlarının resmi geçiş noktalarından geçmeden sınır dışı edilmesine karar veren 15 Nisan 2019 tarihli Yüksek Savunma Konseyi kararı.
2. Özgür Yurtseverlik Hareketi tarafından sunulan tasarıların incelenmesi ve onaylanması gerekli olacaktır.
Yabancıların Lübnan’a giriş ve kalışlarını düzenleyen 10 Temmuz 1962 tarihli kanunun bazı hükümlerinin değiştirilmesine ilişkin yasa tasarısı ve ayrılışları, yabancıların Lübnan’a giriş ve kalışlarını düzenleyen bazı hükümlerinin değiştirilmesine ilişkin yasa tasarısı, Lübnan’a giriş ve kalışlarını düzenleyen bazı hükümlerin değiştirilmesine ilişkin yasa tasarısı, Lübnan’a giriş ve kalışlarını düzenleyen bazı hükümlerin değiştirilmesine ilişkin yasa tasarısı, Lübnan’a giriş ve kalışlarını düzenleyen bazı hükümlerin değiştirilmesine ilişkin yasa tasarısı. Suriyeli mültecilerin statüsü, 2011’de ve Ekim 2021’den sonra doğan vatansız kişilere Lübnan vatandaşlığı verilmemesi yasası.
3. Mülteci dosyası her türlü siyasi gerilimden uzak tutulmalı ve mülteci aileleri menşe ülkelerine iade ederek ve içlerindekileri kendi ülkelerini düzenledikten sonra yetkili istihdam alanlarında tutarak, bunun yansımalarıyla başa çıkmak ve ilerici ve kalıcı bir çözüm bulmak için kapsamlı bir Lübnan kararı alınmalıdır.
4. Lübnan her zaman mültecilerin kabul edildiği bir ülke olarak değil, bir geçiş ülkesi olarak görülmüştür, ancak bugün gerçek şu ki, nüfusuna göre dünyada en fazla mülteciyi ağırlayan ülke haline gelmiştir. Bu nedenle, bir yandan genel olarak mültecilerin ve diğer yandan özellikle Suriyeli mültecilerin durumunu yöneten bir yasa çıkarmak gerekiyor, böylece Lübnan sınırlarına bitişik olmayan Suriye valiliklerinden gelen herkese yerinden edilmiş bir kişi veya mülteci muamelesi yapılmıyor.
5. Lübnan Devletinin ve Lübnan halkının Suriyeli mültecilerin ekonomik, mali, insani, sosyal, altyapı, kalkınma ve güvenlik düzeylerindeki büyük etkisine katlanmak zorunda kalarak, Suriyeli mültecilerin karşılanması ve korunmasına katılımlarında oynadığı olumlu rolü kabul etmek gerekir. Lübnan’ın, nüfusuyla ilgili olarak dünyada en fazla mülteciye ev sahipliği yapan tek ülke olarak kabul edildiğine dikkat edilmesi gerekir.
6. Ön çalışmalar, Lübnan’ın Suriyeli mülteci krizine verdiği yanıtta doğrudan ve dolaylı maliyetler açısından en büyük bağışçı ülke olmasa da bağışçı ülke haline geldiğini rakamlarla kanıtlamıştır. Bu nedenle, bağışçı ülkeleri ve uluslararası kuruluşları, Suriyeli mülteci krizine verdikleri yanıtın bir parçası olarak, üç aylık raporların fon takibine dayanacağı herhangi bir çalışmada bu çeşitli rakamları dikkate almaya çağırıyoruz.
7. Lübnan’ın altyapısını Suriye krizinden önceki durumuna getirmek için yaklaşık 4 milyar ABD dolarına ihtiyacı olduğunu belirten uluslararası raporlara dayanarak, Suriyeli mülteci krizi sonucunda ortaya çıkan fahiş maliyetlerin yanı sıra uluslararası toplumu Lübnan ve Lübnan halkını tazmin etmeye çağırıyoruz.
8. Bu konuyu devlet egemenliği düzeyinde ele almak kaydıyla tüm Lübnan düzeylerinde birleşik bir pozisyon benimsenmelidir.
9. Mültecilerin geri dönüşünü kolaylaştırmak için Suriye’deki erken iyileşme programları desteklenmelidir.
10. Tehlikeli mahkumlar uluslararası anlaşmalara uygun olarak sınır dışı edilmelidir.
11. Mültecilerin durumları ve hareketleri sıralanmalı ve izlenmelidir.
