Boynundan bıçaklanan Salman Rüşdi kimdir, öldü mü? Şeytan Ayetleri kitabı ne anlatıyor?

Selman Rüşdi 19 Haziran 1947 Bombay, Hindistan doğumlu Hint kökenli Britanyalı yazar ve romancıdır.

Romanlarının büyük kısmı Hindistan'ı konu alır. Anlatımı, mit ve fanteziyi gerçeklik ile harmanlayan bir tarzdır. Bunun dışında Günter Grass, Mihail Bulgakov gibi yazarlardan da etkilenmiştir. Man Booker Ödülü ve daha birçok ödül almıştır.

MÜSLÜMAN BİR AİLEDE DOĞDU

Selman Rüşdi, Urduca ve İngilizce konuşabilen Müslüman bir ailenin çocuğu olarak 1947'de (bağımsızlıktan iki ay evvel) Bombay'da dünyaya geldi. 1961'de lise öğrenimi için Birleşik Krallık'a yollanan Rüşdi'nin ailesi, 1964'te diğer Müslümanlarla beraber mecburi olarak Pakistan'a gitti ve Karaçi'ye yerleşti.

Cambridge'de tarih eğitimi alan Rüşdi, fantastik bir bilimkurgu denemesi olan ilk romanı Grimus (1975) ile eleştirmenlerin dikkatini çekmesinin ardından, Geceyarısı Çocukları (Metis, 2000) romanıyla (1981 Booker, 1982 James Tait Black, 1993 Booker of Bookers ödülleri) dünya genelinde tanındı. Hindistan tarihi ve politikasına eleştirel bakışı sebebiyle Hindistan'da yasaklanan bu romanı, bu defa Pakistan'da aynı akıbete uğrayan Utanç (Metis, 2005) takip etti. Nikaragua anılarını anlattığı The Jaguar Smile'ın (1987, Jaguar Gülüşü, Pencere, 1989) sonrasında yazdığı The Satanic Verses (1988, Şeytan Ayetleri) ile 1988 Whitbread ödülünü alsa da Müslümanlığa hakaret ettiği suçlamasıyla kitap Hindistan ve Güney Afrika'da yasaklanmasının ardından Humeyni tarafından yazar hakkında ölüm fetvası verildi.

DÜNYANIN EN ENTELLEKTÜEL İNSANLARI ARASINDA SEÇİLDİ

Kasım 2005 ve Haziran 2008 tarihlerinde ABD'den Foreign Policy ve Birleşik Krallık'tan Prospect dergilerinin internet üstünden okuyucu anketleri ile hazırladığı Dünyanın İlk 100 Entelektüeli listelerinde, 2005 senesinde 10., 2008 senesinde 23. basamakta yer almıştır.

12 Ağustos 2022 tarihinde New York'ta yer alan Chautauqua Enstitüsünde yapılan bir kongrede izleyicilerden birisi sahneye atlayıp Rüşdi'ye yumruk attı, sonrasında da boynundan bıçakladı.

ŞEYTAN AYETLERİ KİTABI İNFİAL YARATTI

1989'da çıkan Şeytan Ayetleri romanı, İslam peygamberi Hz. Muhammed'e suçlamada bulunduğu gerekçesiyle İslam dünyasından sert tepkiler aldı; Güney Afrika, Pakistan, Suudi Arabistan, Mısır, Somali, Bangladeş, Sudan, Malezya, Endonezya ve Katar'da kitabın yayımlanması yasaklandı; 14 Şubat 1989'da İran lideri Ayetullah Ruhullah Humeyni tarafından fetva verilip Rüşdi'nin başına üç milyon Amerikan doları ödül konuldu. Dünyanın birçok yerinde aleyhinde yapılan kitlesel eylemler Şubat 1989 gündemini oluşturdu. Türkçeye Aziz Nesin tarafından çevrilen ve bu nedenle 1993'te Madımak Katliamı günlerinde Aziz Nesin hedef alındı.

Bunu izleyen senelerde de farklı ülkelerde kitabın çevirmen ve yayıncı kuruluşlarına dönük saldırılar yapıldı. 1998'de İran, Birleşik Krallık ile ilişkilerini düzeltmeye dönük bir adım olarak Selman Rüşdi hakkında verdiği ölüm cezası kararından vazgeçse de İran dini lideri Ali Hamaney 2005'te fetvayı yalnızca veren kişinin kaldıracağını, fakat bu kişinin yani Humeyni'nin 1989'da öldüğünü söylemiştir.